Uluslararası ilişkiler bölümü, birçok kişinin ilgisini çeken bir bölüm ancak bu bölümü okuyan ya da okumak isteyen kişilerin kafasında önemli soru işaretleri oluşuyor: Uluslararası İlişkiler Mezunu Ne İş Yapar? Uluslararası İlişkiler Mezunları Ne İş Yapar? Gerçekten uluslararası ilişkiler mezunu hangi işi yapıp ne kadar kazanıyor? Bu bölümle ilgili iş fırsatları, iş alanları, maaşlar ve çok daha fazlasını bu yazımızda bulabilirsiniz.
Meslek seçimi hiç kolay bir süreç değil, bunu fazlasıyla farkındayız. Zamanında hepimiz bu süreci yaşadık ve birçok kişi gibi biz de gerçekten çok zorlandık. Bu nedenle, Bi’Başka Yakalılar ekibi olarak sizlere meslek seçimi sürecinizi kolaylaştıracak, size fikir verecek video içerikleri üretmeye tam gaz devam ediyoruz. Önceki içeriklerimizde dünyaca ünlü bir bilimsel meslek testi paylaşmıştık. Kısa sürede 10.000’den fazla çözülen meslek testimizin Youtube videosuna gelen yorumlardan anladık ki bu bilimsel testin sonuçları beklentiyi karşılamış ve arayışta olan kişilere fikir vermiş. Henüz çözmediyseniz, kişilik yapınıza uygun meslekleri görebilmek için bu meslek testini çözmenizi öneririz.
Meslek seçimi serimize Uluslararası İlişkiler Bölümü ile devam ediyoruz. Bu konuyla ilgili geçen günlerde Youtube kanalımızda paylaştığımız videomuzda Uluslararası İlişkiler Nedir? | Uluslararası İlişkiler Mezunu Ne İş Yapar | Uluslararası İlişkiler Dersleri | Uluslararası İlişkiler Mezunu Ne Kadar Kazanır… gibi çokça sorulan soruların cevaplarını vermiştik. Videomuzu aşağıya koyuyoruz. Dileyen grafiklerle desteklenmiş bu videomuzu izler, dileyen ise yazının devamında içeriği okuyabilir.
Videomuzu şimdi buradan kolayca izleyebilirsiniz!
Sorunuz olursa Youtube videolarımızın yorum bölümünü kullanarak bize hızlıca ulaşabilirsiniz! Kanalımıza abone olup yeni videoları kaçırmamak için zile dokunmayı da unutmayın! Umarız, bu hazırlamış olduğumuz geleceğin meslekleri listesi size fikir verebilir.
Küçük bir hatırlatma!
Geçen haftalarda paylaştığımız geleceğin meslekleri listesi de kariyer seçimi konusunda size fikir verebilir. Ona da göz atmayı unutmayın! Hepinize kariyerinizde sonsuz başarılar dileriz!
İÇİNDEKİLER:
- Uluslararası İlişkiler Nedir?
- Uluslararası İlişkiler Dersleri Nelerdir?
- Uluslararası İlişkiler Mezunları Ne İş Yapar?
- Uluslararası İlişkiler Bölümü Mezunu 100 Kişi
- Hangi 30 Üniversiteyi Analiz Ettik?
- Kamu ya da Akademi mi? Yoksa Özel Sektör mü?
- Özel Sektörde İş Alanları Nelerdir?
- Kamu, Akademi ve STK’larda Çalışmak
- Uluslararası İlişkiler Bölümü Okurken Dikkat Edilmesi Gerekenler?
Uluslararası İlişkiler Nedir?
Uluslararası ilişkiler nedir sorusu şöyle açıklanabilir: Uluslararası İlişkiler bölümü ekonomi, siyaset, hukuk, tarih, sosyoloji, felsefe gibi bir çok farklı disiplinin kesiştiği disiplinler arası bir bölümdür diyebiliriz.
Uluslararası ilişkiler bölümü üniversite bölümleri arasında en ilgi çekici ve merak edilen bir bölümdür. Uluslararası ilişkiler mezunu ne iş yapıyor, uluslararası ilişkiler maaşı nedir gibi birçok soru kafalarda oluşmaktadır.
Lisans eğitimimi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler üzerine yapmış biri olarak söyleyebilirim ki uluslararası İlişkiler bölümü, eğitim içeriği inanılmaz geniş bir bölümdür. Neden?
Çünkü, uluslararası ilişkiler öyle bir disiplin ki bir çok farklı disiplinin kesişim noktasında konumlanmakta ve hepsinden bir parça da olsa almaktadır. Siyasetten ekonomiye, hukuktan tarihe, sosyolojiden felsefeye birçok farklı disiplin Uluslararası İlişkiler çatısı altında toplanmaktadır.
Kısacası, bu konulara ilginiz varsa Uluslararası İlişkiler bölümü tam bir cennettir diyebiliriz.
Uluslararası İlişkiler Bölümü Dersleri!
Uluslararası ilişkiler bölümü ders listesi bize bölümün ne kadar geniş bir yelpazeye sahip olduğunu kanıtlamaktadır.
Derslerden bazıları şu şekildedir: Mikro Ekonomi, Makro Ekonomi, UIuslararası Hukuk, Yönetim Bilimi, Avrupa Birliği, Siyasi Düşünceler, Uluslararası Politika, Strateji, Küreselleşme, Uluslararası İlişkiler Kuramları, Sosyoloji, Siyaset Tarihi, Diplomasi ve çok daha fazlası bu bölüm çatısı altında öğrenciler ile buluşmaktadır.
Uluslararası İlişkiler Mezunları Ne İş Yapar?
Uluslararası ilişkiler bölümü okuyorsanız ya da okumak istiyorsanız, Türkiye’de bu bölümden mezun olmuş kişilerin ne iş yaptığı ile ilgili gerçek dünyayı öğrenmeniz ve kendinize bir stratejik plan yapmanız şart. Açıp internetten araştırırsanız bu bölüm mezunların yapabileceği çok havalı işler olduğunu görebilirisiniz: Diplomatlıktan tutun da büyekelçiliğe, müfettişlikten kaymakamlığa, merkez bankası uzmanlığından, bakanlıklardaki çeşitli rollere kadar heyecan verici birçok meslek bu listede yer almakta.
Teoriye göre yapılması gereken işler bunlar. Peki, pratikte yani ülkemiz koşullarında gerçek durum ne? Sadece bu işler mi yapılıyor yoksa yapılabilecek işler yelpazesi daha da genişliyor mu? Biz de sizler için gerçek resmi ortaya koymak açısından bir haftadır çok detaylı bir araştırma yürüttük:
30 farklı üniversiteden mezun tam 100 uluslararası ilişkiler bölümü mezununun gerçekte ne iş yaptıklarını analiz ettik.
Bu yazımızda sizler için uluslararası ilişkiler mezunlarının ülkemizde hangi işlerle uğraştıklarına, bu meslekler için neyin gerekli olduğuna ve ne kadar kazandıklarına mercek tutacağız. Ayrıca, size bu bölümü okurken uyguladığımız kendi stratejik planımızı da sizlerle paylaşacağız. Hazırsanız başlayalım!
Uluslararası İlişkiler Bölümü Mezunu 100 Kişi
Uluslararası İlişkiler Bölümü, ders yelpazesi geniş olmasına geniş ancak bölümü bitirdiğinizde tam olarak bir mesleğiniz ya da uluslararası ilişkiler uzmanı gibi bir ünvanınız oluyor mu? Pek sayılmaz. Zira, Türkiye’nin en büyük kariyer sitelerinden birinde uluslararası ilişkiler uzmanı iş ilanı sayısı sadece 5 adet. Belli ki bu bölümün mezunları tam olarak bir meslek olarak algılanmıyor.
Durum böyle olunca, bu bölümü okuyanların ya da okumak isteyenlerin kafalarında çeşitli soru işaretleri oluşuyor:
- Bu mezunlar ne iş yapıyor?
- Hangi mesleği seçiyorlar?
- Bu meslekleri nasıl elde ediyorlar?
- Ve ne kadar kazanıyorlar?
Zamanında ben de okuyorken bölümü bu sorular benim kafamda da o kadar dolandı durdu ki yaşadıklarım belki de roman olur. Diğer videolarımıza gelen yorumlardan uluslararası ilişkiler bölümüne dair benzer soruları sizin de sorduğunuzu farkındayız. Bu nedenle, bunlara etkili cevaplar verebilmek için Türkiye’de gerçek hayattan örneklerle her bir soruyu açıklamaya karar verdik.
Bu doğrultuda, bu bölüm mezunlarının ne iş yaptığını öğrenmek için kapsamlı bir araştırmaya girişerek 30 farklı üniversitenin uluslararası ilişkiler mezunu 100 kişilik bir örneklem havuzu oluşturduk. Analiz sonuçları paylaşmadan önce, analizin detaylarını verelim:
İlk olarak bu 100 kişiye nerelerden ulaştık?
- Yakın çevremizden,
- Üniversite arkadaşlarımızdan,
- Çalıştığımız şirketlerdeki kişilerden
- Linkedin üzerindeki profesyonel iş ağımızdan
- Hatta tanıdıklarımızın tanıdıklarından.
Böylece örneklemi olabildiğince farklılaştırmış olduk.
Hangi 30 Üniversiteyi Analiz Ettik?
Peki, bu kişiler hangi üniversitelerden mezun. Harf sırasına göre hemen üniversite listesini de verelim:
- Adnan Menderes Üniversitesi
- Anadolu Üniversitesi
- Ankara Üniversitesi
- Bahçeşehir Üniversitesi
- Bilgi Üniversitesi
- Boğaziçi Üniversitesi
- Boğaziçi Üniversitesi
- Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
- Doğu Akdeniz Üniversitesi
- Ege Üniversitesi
- Galatasaray Üniversitesi
- Gazi Üniversitesi
- Gaziantep Üniversitesi
- Hacettepe Üniversitesi
- Işık Üniversitesi
- İstanbul Üniversitesi
- İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi
- Kocaeli Üniversitesi
- Koç Üniversitesi
- Maltepe Üniversitesi
- Marmara Üniversitesi
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Okan Üniversitesi
- Sabancı Üniversitesi
- Sakarya Üniversitesi
- Selçuk Üniversitesi
- Uludağ Üniversitesi
- Yalova Üniversitesi
- Yeditepe Üniversitesi
- Yıldız Teknik Üniversitesi
Yani 30 farklı üniversiteyi barındıran geniş bir listeden bahsediyoruz. Ayrıca, analiz ettiğimiz bu kümenin % 48’i son 5 yılda mezun olmuş kişiler, %40’ı mezun olalı 5 ila 10 yıl olmuş, %12’si ise mezun olalı 10 yıldan fazla süre olmuş.
Yani incelediğimiz bu grubun neredeyse %90’ı son 10 yılda mezun olmuş diyebiliriz. Bu da güncel bilgi olması açısından önemli.
Kamu ya da Akademi mi? Yoksa Özel Sektör mü?
Peki, geldik en önemli bölüme. Bu analizi yapmamızın temel amacına: Bu uluslararası ilişkiler mezunları ne iş yapıyor?
İş sahasının ne kadar geniş olduğunu vurgulamak için önce büyük resmi göstereceğim. Hani bölümün adı uluslararası ilişkiler ve reklamı da yapılırken bol bol kamuda, akademide ya da sivil toplum kuruluşlarında çalışma fırsatı ön plana çıkarılıyordu değil mi?
Ülkemizdeki gerçek durum pek de öyle değil. Mezunların %75’i özel sektörde çalışıyor. %12’si akademik kariyer yapıyor, %10’u kamu’da kalan %3’ü ise sivil toplum kuruluşlarında çalışıyor.
İş bulamayanlar var mı elbette var, onları bu 100 kişilik listeye almadık, yazımızın son bölümünde onlara özel değineceğiz.
Özel Sektörde İş Alanları Nelerdir?
Gelin bu yüz kişi hangi meslekleri yapıyor hem sıralayalım hem de açıklayalım.
Özel sektörde en geniş alan olduğu için önce onla başlıyorum. Bu bölümün mezunlarının özel sektörde 18 farklı mesleği yaptığını analiz ettik. Elbette farklı işler de yapılabilir ancak en öncelikli işlerin bunlar olduğunu düşünebilirsiniz.
Uluslararası İlişkiler mezunlarının yaptığı 18 iş alanı:
#1 İnsan Kaynakları Uzmanı:
Ben de bir İK’cı olarak, Uluslararası İlişkiler mezunlarının en sık yaptığı işlerden birinin İK olduğunu rahatça söyleyebilirim. Özel sektörde çalışmak istiyorum dediğinizde en önemli alternatifinizden biri İK’dır. Muhakkak cepte tutmanızı tavsiye ederim. Bu alanda staj yapmanızı kesinlikle öneririm. Maaşı ise piyasanın ortalamasıdır.
Bu arada şunun altını çizelim. Maaş ile ilgili piyasa ortalaması demek şu: Siz o deneyim süresi ile hangi firmaya giderseniz gidin ortalama verilen maaşı almaktasınız. Özel sektörde maaşlar ilk başta kamuya göre daha düşük ücretlerle başlar. Örneğin, asgari ücretin üstünde örneğin 3 bin lira düzeyinde başlarsınız ancak deneyiminiz arttıkça hızlı bir şekilde yükselmektedir. Hele ki ekip yönetmeye başlarsanız ücretleriniz 5 haneler yani 10 bin liraların üstüne çıkar.
#2 Denetim Uzmanı:
Denetim Uzmanı (İç Denetim & İç Kontrol): Hemen her firmanın kendi denetim ekibi olduğunu düşündüğümüzde firmaların kendi denetim ekiplerinde çalışabilirsiniz. Ya da Big 4 yani 4 Büyükler denen (Ernst & Young, KPMG, Deloitte ve PwC) uluslararası denetim ve danışmanlık firmalarında iş fırsatı bulabilirsiniz. Bu alanda stajlar yapmak ve çok iyi bir İngilizce önemli şartlarıdır. Denetim uzmanları yüksek kazançlar elde edebilir, özellikle bankalarda. Ancak Big 4 firmaları size ilk başlangıçta iyi maaşlar vermezler ancak size eğer dayanabilirseniz harika bir kariyer fırsatı sunarlar.
# 3 Dış Ticaret Uzmanı:
Üçüncü meslek Dış Ticaret Uzmanı: Ticaret yapan firmaların uluslararası ticari süreçlerini yönetebilirsiniz. Kazançlar firmadan firmaya dalgalanmakla beraber ortalama diyebiliriz.
#4 Editor/İçerik Üreticisi/Gazeteci:
Televizyon, gazete, internet sitelerinde haber editörlüğü, içerik üreticiliği, gazetecilik yapabilirsiniz. Bu sektörlerde başlangıç ücretleri asgarinin biraz üzeridir. Özellikle popülerleştiğiniz takdirde iyi ücretler elde edebilirsiniz.
#5 Satış Uzmanı:
Unutmayın, uluslararası ilişkiler okuduysanız satış uzmanı olmak çok önemli bir alternatifinizdir. Maaş olarak iyi performans göstermeniz halinda ortalamanın üzerine çıkabilirsiniz.
#6 Finans Uzmanı:
Firmaların mali işler, finans departmanlarında çalışabilirsiniz. İş bulabilmeniz için üniversite okurken seçmeli ders olarak finans/ekonomi dersleri almak ve finans üzerine stajlar yapmak hayati önemdedir. Maaşınız her zaman ortalama ya da ortalamanın üzerindedir.
#7 İş Geliştirme Uzmanı:
Özel sektörün belki de en önemli bölümlerinden iş geliştirmede, yeni pazarlar, yeni iş fikirleri geliştirilmesi ve bunlara yönelik stratejiler üretebilirsiniz. Bu roller firmaların çok önemli pozisyonları olduğundan yüksek maaşlar almaktadırlar.
#8 Kurumsal İletişim Uzmanı:
Kurumsal iletişim Uzmanı: Uluslararası İlişkiler bölümünü okuyanlar için en önemli işlerden biri de kurumsal iletişim. Renkli bir dünya için bu alanı da seçebilirsiniz. Maaşınız piyasa ortalamasındadır.
#9 Lojistik Uzmanı:
Özellikle uluslararası taşımacılık yapan lojistik firmalarında önemli fırsatlar yakalayabilirsiniz. Kargo ve lojistik sektörü ortalamanın biraz altında kazandırmaktadır.
#10 Müşteri İlişkileri Uzmanı:
Uluslararası ilişkiler mezunun yapabileceği mesleklerden biri de müşteriler ile iletişimi yönetmek. Müşteri İlişkileri uzmanlığı pozisyonları da önemli bir alternatif. Bu bölümlerin maaşları ortalamanın altındadır.
#11 Pazar Araştırma Uzmanı/Analisti:
Pazar araştırmaları yapan birçok firmada iş fırsatı elde edebilirsiniz. Buralarda ücretler ortalamadır diyebiliriz.
#12 Pazarlama Uzmanı:
Yaratıcılığınızı kullanabileceğiniz renkli ve eğlenceli bir departmanda çalışmak isteyenler pazarlama tam sizlik. Üstelik ücretler, ortalamanın üstündedir.
#13 Reklamcılık & Halkla İlişkiler (PR) Uzmanı:
Yaratıcılığınızı ve iletişim yeteneklerinizi kullanabileceğiniz diğer bir alan ise Reklamcılık ve Halkla İlişkiler. Bu konuda birçok farklı ajansta çalışma fırsatı elde edebilirsiniz. Ancak, başlangıçta ücret bandı ortalamanın altında diyebiliriz.
#14 Satış Planlama Uzmanı:
Satış planlama ise büyük firmalarda satış ekipleri takip eden planlamacılardır. Çok önemli ekiplerdir. Ücretleri de ortalamanın üzerindedir diyebiliriz.
#15 Ticari Pazarlama Uzmanı:
Bu bölüm ise pazarlamanın sahaya inmiş halidir. Daha dinamik bir bölümdür. Maaşı ise ortalamadır.
#16 Uluslararası Müşteri Yönetimi:
Bir konsoloslukta çalışıp ülkeler arası ilişkileri yönetemeyebilirsiniz belki ama uluslararası ticaret yapan bir şirketin uluslararası müşterilerini yönetebilirsiniz. Ücretler ise ortalama ya da üstündedir.
#17 Uluslararası Satış Uzmanı:
İhracat yapan firmalarda satış yapmak çok daha değerli bir iştir. Ücreti performansınıza göre oldukça yüksek olabilmektedir.
#18 Uluslararası Ticari Operasyonlar Uzmanı:
Uluslararası ilişkiler mezunu olarak yine ticaret yapan firmaların operasyonel süreçlerini yönetebilirsiniz. Ücretleri ortalamadır diyebiliriz.
Evet arkadaşlar, uluslararası ilişkiler mezunlarının özel sektörde ağırlıklı olarak yapmış olduğu işler bu şekilde.
Kamu, Akademi ve STK'larda Çalışmak!
Özel sektörde çalışma alanlarını anlattıktan sonra sıra Kamu’da. Uluslararası İlişkiler mezunlarının Kamu’da zaten nerelerde çalışabileceğiniz çok belirgin.
Listemizdeki kişilerin de en çok Dışişleri Bakanlığında görevli olduklarını görüyoruz. Sonrasında İçişleri Bakanlığı, Dış ekonomik ilişkiler kurumu gelmektedir. Bakanlıklarda çalışanlar devlet tarafından belirlenen memur ücretlerini almaktadır. Yurtdışında çalışan ateşe, müsteşar, elçi gibi memurlar ise dolar cinsinden o günün koşullarına ve bulundukları bölgelere göre değişen ücretler almaktadır. Kamu’da görev almak için ise KPSS puanınız, dil sınavı sonuçlarınız ve kurumların yaptığı mülakatlarda başarılı olmanız gerekmektedir.
Akademi olarak ise ağırlıklı olarak üniversitelerde araştırma görevlisi, doktora adayı ya da master öğrencileri bulunmaktadır. Araştırma görevlisinin 6 bin TL aldığını bilmekteyiz. Akademik kariyerin en önemli şartı ise elbette çok iyi bir not ortalaması elde etmektir. Akademik kariyer düşünenlerin 4 üzerinden 3,5 üzerinde not elde etmeleri çok büyük avantajdır.
Profesörlüğe giden yolculuğun uzun bir yol olduğunu düşünecek olursak 10 yıl içinde mezun olmuş kişiler ancak doktora düzeyine çıktığı görülmektedir.
Son olarak ise STK’lar yani Sivil toplum kuruluşlarında ise çalışanlar kişilerin TÜSİAD, TESEV ve Birleşmiş Milletler gibi kuruluşlarda görev aldığını görmekteyiz. Uluslararası STK’larda çok iyi İngilizce olmazsa olmazdır.
Peki, araştırmamızın sonuçları ile ilgili genel resmi gördünüz. Geldik en önemli bölüme: Uluslararası İlişkiler bölümü okurken dikkat etmemiz gerekenler nelerdir?
Uluslararası İlişkiler Bölümü Okurken Dikkat Edilmesi Gerekenler?
Bu bölümü bitirdikten sonra işsiz kalmamak için kendinizi garanti altına alacak bir plan yapmanız şart. Bu bölümü okumak isteyen çoğu kişinin hayali, dışişleri bakanlığında, birleşmiş milletlerde veya Avrupa birliğinde çalışmaktır. Ya da akademik kariyer yapmaktır.
A Planınız
Bu nedenle, A Planımız bu hayalimizin peşinde koşmaktır. Kamu’yu hedefliyorsanı kamu sınavlarına hazırlanırsınız, akademik kariyer ise not ortalaması kasarsınız. Uluslararası STK’lar için ingilizce’nizi geliştirirsiniz vb.
Ancak, unutmayın, bu A planında hedefine ulaşan kişi sayısı çok azdır. Peki, B planınız nedir? Elbette özel sektör.
B Planınız
B planı yani özel sektörde çalışabilmeniz için bazı olmazsa olmazlar vardır.
İlk olarak, İngilizce dil bilginizi harika yapmak olmazsa olmazdır. Arkadaşlar, okuduğunuz bölümün adı: Uluslararası İlişkiler. Uluslararası ilişkiler demek İngilizce demek. Türkçe eğitim veren bir okulda okusanız bile İngilizcenizi ileri düzeye getirmeniz olmazsa olmazdır. Özel sektörde mezun olduğunda iş bulmanız için de çok kritiktir.
İkinci olarak seçmeli derslerinizi olabildiğince işletme ve ekonomi bölümlerinden seçerek özel sektörü daha yakından tanımaktır. Ben 8 farklı işletme ve ekonomi dersi almıştım.
Üçüncü kural ise madem uluslararası ilişkiler okuyorsunuz, en 1 uluslararası deneyim yaşamanızdır. Özel sektörde iş görüşmelerinde anlatacak bir hikayeniz uluslararası deneyim olmalıdır.
Deneyimler Kazanın!
Dördüncü kural ise özel sektörde az önce saydığımız mesleklerde en az 2 staj yapmanızdır. Bölümde staj nasılsa zorunlu değil deyip yazlarınızı sakın boş geçirmeyin. Mümkünse iyi firmalarda çeşit çeşit deneyimler kazanarak CV’nizin deneyim bölümünü B planı için hazır hale getirin. İyi de deneyim nasıl kazanabiliriz ki diyenler için benim deneyim kazanmak için yaptığım taktikleri bu videomuzdan izleyebilirsiniz.
Beşinci kural ise özel sektöre uygun dopdolu bir CV’yi hazırlamanızdır! CV hazırlamanın önemini ve nasıl hazırlanacağı ile ilgili örneklere sağ üst köşede açılan CV hazırlama listemizden ulaşabilirsiniz. Bu dediklerimiz size güçlü bir B planı olacaktır.
Benim A Planım!
Açıkçası benim A planım akademi idi. Okul biter bitmez master ile devam edebilirim diye düşünmüştüm. Ancak not ortalama okul biterken o kadar kötüydü ki akademinin benlik olmadığını kabul edip ve B planıma geçtim: Özel sektör.
B planımı neredeyse birebir uyguladığım için de iş bulmayı başarabilmiştim.
Eğer hiçbir B planınız olmadan, müthiş bir İngilizce sahibi olmadan, hiçbir uluslararası deneyim ya da staj deneyimi kazanmadan, boş bir CV ile mezun olursanız işsiz kalma ihtimaliniz daha da yükselecektir.
Ancak bu durum unutmayın sadece bu bölüm için değil, kendini geliştirmeden bir bölümü bitirdiğiniz takdirde hangi bölüm olursa olsun işsiz kalma riskiniz vardır.
Bu açıdan bu bölümü hayalleriniz doğrultusunda okuyun, bu sizin A planınız olsun ancak acı gerçeklerle karşılaşmamak için çok güçlü bir B planınız da cepte hazır dursun.
Aşağıda, ilginizi çekebilecek yazılarımıza da göz atmayı unutmayın!
